Από τον Ιουδαιοκεντρικό μονοθεϊσμό προς τον Ελληνικό Ενοθεισμό
1. Η Θρησκεία ως Σύστημα Ελέγχου
Η θρησκεία, όπως διαμορφώθηκε ιστορικά μετά τον Χριστό, δεν υπήρξε συνέχεια της διδασκαλίας Του, αλλά μάλλον η απονέκρωσή της. Ο ιουδαιοκεντρικός μονοθεϊσμός, μέσα από τον οποίο πέρασε ο πρώτος χριστιανισμός, μετέτρεψε το ζωντανό μήνυμα της ένωσης σε μηχανισμό διαχωρισμού και εξουσίας.
Ο Θεός παρουσιάστηκε ως νομοθέτης, κριτής, τιμωρός. Η ψυχή, αντί να καλείται σε θέωση, υποβιβάστηκε σε αντικείμενο πειθαρχίας. Το Θείο έγινε φόβος, και ο φόβος έγινε όργανο ελέγχου των μαζών.
Στο πέρασμα των αιώνων, το δόγμα αντικατέστησε τη μύηση, το γράμμα αντικατέστησε το πνεύμα, και ο ναός αντικατέστησε τον έσω άνθρωπο. Έτσι, ο Χριστός — ο ζωντανός Λόγος — θυσιάστηκε εκ νέου, αυτή τη φορά στο όνομα της ίδιας Του της Εκκλησίας.
Η ουσία της θρησκείας υπήρξε πάντοτε η διαμεσολάβηση: η ανάγκη κάποιου «εκπροσώπου του Θεού». Ο άνθρωπος, φοβισμένος και αποκομμένος από την εσωτερική του πηγή, παραχώρησε την ίδια του τη θεϊκή δύναμη σε εξωτερικές αρχές. Κι έτσι, το «εντός υμών» του Χριστού μετατράπηκε σε «εκτός υμών».
2. Ο Ελληνικός Ενοθεισμός
Απέναντι σε αυτή τη θεολογία του διαχωρισμού, το Ελληνικό Πνεύμα προτάσσει την ιδέα της ενότητας. Από τον Αναξαγόρα και τον Πλάτωνα έως τον Πρόκλο και τον Δαμάσκιο, η ελληνική σκέψη συνέλαβε το Θείο ως Ένα, ως Αρμονία που εμπερικλείει τα πάντα. Ο Θεός δεν είναι πρόσωπο απομονωμένο, αλλά το Κέντρο που εκπορεύει και περιλαμβάνει τα πάντα.
Αυτός ο ενοθεϊσμός δεν αναιρεί την ποικιλία των θείων μορφών· την εξαγνίζει. Οι πολλοί θεοί δεν είναι ανταγωνιστές, αλλά πρόσωπα του Ενός. Ο Δίας, ο Απόλλωνας, η Αθηνά, ο Διόνυσος είναι εκφάνσεις του ίδιου Λόγου που δρα σε διαφορετικά επίπεδα συνείδησης.
Η ελληνική μύηση δεν ζητά πίστη, αλλά συμμετοχή. Δεν υπόσχεται σωτηρία μετά θάνατον, αλλά μεταμόρφωση εν ζωή. Ο άνθρωπος δεν είναι δούλος, αλλά συμμέτοχος της Δημιουργίας — «μικρός θεός εν δυνάμει».
Σε αυτό το πλαίσιο, το Θείο δεν βρίσκεται μακριά, αλλά μέσα στα πράγματα, μέσα στην αναπνοή, μέσα στον ρυθμό του κόσμου. Η Φύση δεν είναι πεσμένη, αλλά θεία. Και ο Άνθρωπος δεν είναι αμαρτωλός, αλλά λησμονημένος θεός.
3. Ο Χριστός ως Λόγος του Φωτός
Μόνον όταν απαλλάξουμε τον Χριστό από τον θρησκευτικό φραγμό, μπορούμε να Τον δούμε στην αληθινή Του διάσταση: ως Οικουμενικό Λόγο. Ο Χριστός δεν ανήκει σε φυλή ούτε σε δόγμα. Είναι η κοσμική συνείδηση που ενώνει όλα τα όντα στο Φως.
Η ελληνική γλώσσα, στην οποία γράφτηκαν τα Ευαγγέλια, δεν είναι τυχαία. Ο Λόγος δεν θα μπορούσε να εκφραστεί αλλιώς παρά μέσα από τη γλώσσα που γεννήθηκε για να αποκαλύπτει το Είναι. Ο Χριστός είναι η φανέρωση του Ήλιου-Νου, του Απόλλωνα του Πνεύματος, που φωτίζει χωρίς να καίει και ζωοποιεί χωρίς να εξουσιάζει.
Η Σταύρωση, σε αυτή τη βαθύτερη θέαση, δεν είναι πράξη θυσίας για την «ενοχή» της ανθρωπότητας, αλλά μύηση στην ενότητα ζωής και θανάτου. Ο Χριστός δείχνει τον δρόμο του Θεανθρώπου — εκείνου που ενώνει τα αντίθετα μέσα στην Αγάπη. Αυτός είναι ο Χριστός του Ελληνισμού: ο Λόγος που διαπερνά το Σύμπαν, ο Ήλιος της Νοήσεως, ο κοσμικός ρυθμός της Αρμονίας. Όχι ο θεός του φόβου, αλλά ο Θεός του Φωτός.
4. Η Επιστροφή στην Οικουμενική Συνείδηση
Η εποχή μας απαιτεί μια νέα γέννηση της πνευματικότητας, πέρα από τις θρησκείες. Η ανθρωπότητα δεν χρειάζεται νέους θεσμούς, αλλά νέα συνείδηση. Το κάλεσμα του Οικουμενικού Χριστού είναι ακριβώς αυτό: να θυμηθούμε το φως που ήδη κατοικεί μέσα μας.
Ο ελληνοχριστιανός του μέλλοντος δεν θα είναι μέλος δόγματος, αλλά φορέας εσωτερικής φλόγας. Θα βλέπει τον Χριστό όχι ως αντικείμενο λατρείας, αλλά ως καθρέφτη της ίδιας του της θεότητας. Θα ενώνει το «Εγώ Είμαι» του Χριστού με το «Γνώθι σαυτόν» του δελφικού Νου.
Η επανένταξη του Χριστού στην ελληνική οικουμενική συνείδηση είναι η επιστροφή του Λόγου στη φυσική Του μήτρα — στο πνεύμα που γνωρίζει ότι το Θείο δεν περιορίζεται, αλλά ακτινοβολεί μέσα από κάθε μορφή. Μόνον μέσα από αυτή τη Σύνθεση, ο Χριστός μπορεί να γίνει και πάλι ζωντανή δύναμη μεταμόρφωσης, πέρα από τον φόβο, πέρα από τον φανατισμό, πέρα από τη θρησκεία.
Επίλογος
Το οριστικό διαζύγιο του Χριστού από τη θρησκεία δεν είναι πράξη αποκοπής, αλλά πράξη αναγέννησης. Είναι η λύση των δεσμών που κρατούν το Πνεύμα αιχμάλωτο μέσα στα δόγματα. Είναι η απελευθέρωση του Λόγου από τα ανθρώπινα συστήματα.
Ο Χριστός επιστρέφει — όχι μέσα από εκκλησίες και θεσμούς, αλλά μέσα από τις ψυχές που τολμούν να ενωθούν με το Φως.
Επιστρέφει εκεί όπου πάντα ανήκε: στην καρδιά της Ελληνικής Οικουμενικότητας, στην Ενότητα του Όντος, στον αιώνιο ρυθμό του Λόγου.
«Η βασιλεία του Θεού εντός υμών εστι.»
Αυτό είναι το Ευαγγέλιο του μέλλοντος.
Το Ευαγγέλιο του Φωτός.
