Εισαγωγή
Υπάρχει μία αλήθεια τόσο παλιά, τόσο βαθιά, που προηγείται όλων των θεών, όλων των κοσμολογιών, όλων των μορφών:
ο κόσμος δεν γεννήθηκε μία φορά, αλλά δύο.
Η πρώτη γέννηση είναι του Φάνη, του Πρωτόγονου Φωτός.
Η δεύτερη είναι του Ζαγρέα, του Πρωτόγονου Διονύσου.
Δύο αρχές.
Δύο ανατολές.
Δύο μυστικά της ίδιας ύπαρξης.
1. Η Πρώτη Γέννηση – Ο Φάνης
Οι Ορφικοί διδάσκουν ότι πριν υπάρξει κόσμος, μορφή, χρόνος ή νόμος,
υπήρξε το Κοσμικό Αυγό, η σιωπηλή, αδιαφοροποίητη μήτρα του παντός.
Από αυτό το αυγό εκρήγνυται φως.
Όχι ήλιοι, όχι άστρα, όχι πυρ.
Το Πρώτο Φως.
Αυτό είναι ο Φάνης.
Δεν κυβερνά.
Δεν τιμωρεί.
Δεν θεσπίζει νόμους.
Απλώς αποκαλύπτει.
Ο Φάνης είναι η στιγμή όπου το άπειρο αποφασίζει να γίνει ορατό.
Είναι η πρώτη ματιά του κόσμου στον εαυτό του.
Γι’ αυτό ονομάζεται Φάνης:
εκείνος που φανερώνει, που κάνει την ύπαρξη να υπάρχει ως φανέρωμα.
2. Η Φύση του Φάνη
Ο Φάνης δεν είναι ανθρωπόμορφος θεός.
Είναι η αρχή της συνείδησης, του φωτός, της επιθυμίας να εκδηλωθεί το Είναι.
Για τους Ορφικούς, δεν υπάρχει ακόμη τραγωδία.
Δεν υπάρχει διάσπαση, πάλη, θάνατος.
Υπάρχει καθαρή λαμπρότητα.
Ο Φάνης είναι το σύμπαν πριν αποκτήσει ανάγκη.
Το φως πριν γεννήσει σκιά.
3. Η Δεύτερη Γέννηση – Ο Ζαγρεύς
Αιώνες μετά την εκδήλωση του Φάνη,
όταν ο κόσμος έχει πλέον τάξη, θεούς, ύλη, ψυχές,
έρχεται ο Ζαγρεύς.
Γεννιέται από τον Δία και την Περσεφόνη.
Αλλά ο Ζαγρεύς δεν είναι απλώς Διόνυσος.
Είναι ο Διόνυσος πριν εξανθρωπιστεί, πριν γεμίσει γιορτή και μέθη.
Είναι ο Διόνυσος ως μυστικό τραύμα του σύμπαντος.
Ο θεός που κατεβαίνει στο σκοτάδι της ύλης,
που διαμελίζεται από τους Τιτάνες,
που πεθαίνει μυητικά για να αναστηθεί.
Ο Ζαγρεύς είναι ο κόσμος που θυμάται το φως αφού το έχασε.
Αν ο Φάνης είναι η αθωότητα της πρώτης λάμψης,
ο Ζαγρεύς είναι η σοφία της επαναφοράς.
4. Η Διάσπαση και η Μνήμη
Ο διαμελισμός του Ζαγρέα δεν είναι τιμωρία.
Είναι κοσμικό μυστήριο.
Το σύμπαν, για να αναγνωρίσει τον εαυτό του, πρέπει πρώτα να διασπαστεί.
Να κατέβει.
Να λησμονήσει.
Το ίδιο και η ψυχή του ανθρώπου.
Γεννιέται ως Φάνης: καθαρή, ενιαία, φωτεινή.
Κατόπιν γίνεται Ζαγρεύς: διασπασμένη σε εμπειρίες, ταυτότητες, μνήμες,
διαλυμένη στη ζωή και στον χρόνο.
Κάθε τραύμα, κάθε λήθη, κάθε πτώση της ψυχής
είναι ο ορφικός διαμελισμός.
Αλλά υπάρχει πάντα ένα νήμα επιστροφής:
η μνήμη.
Ο Ζαγρεύς επιστρέφει.
Ενώνεται ξανά.
Γίνεται Διόνυσος νικητής του θανάτου.
5. Η Μυητική Ταύτιση
Οι Ορφικοί δεν χωρίζουν απόλυτα Φάνη και Ζαγρέα.
Ο ένας είναι η θεωρία του φωτός,
ο άλλος η εμπειρία του.
Ο Φάνης είναι η αρχή που δεν γνωρίζει σκοτάδι.
Ο Ζαγρεύς είναι η λάμψη που πέρασε από σκοτάδι και επέζησε.
Ο Φάνης δημιουργεί.
Ο Ζαγρεύς αναδημιουργεί.
Ο Φάνης γεννά.
Ο Ζαγρεύς ανασταίνει.
Γι’ αυτό οι μυημένοι έλεγαν ότι ο Ζαγρεύς είναι η δεύτερη γέννηση του Φάνη.
Όχι νέα αρχή, αλλά επιστροφή της αρχικής αρχής.
6. Ο Άνθρωπος ως Μικρο-Ζαγρεύς
Ο άνθρωπος στη γέννησή του είναι Φάνης:
ενότητα, απλότητα, φως.
Στην πορεία του γίνεται Ζαγρεύς:
σπάει, ξεχνά, πληγώνεται, χάνεται.
Και όλη η ζωή είναι ο αγώνας για την τρίτη ανατολή:
να γίνει ξανά ένα.
Αυτός είναι ο ορφικός κύκλος:
Φάνης → Ζαγρεύς → Διόνυσος.
Γέννηση → Διάσπαση → Επανένωση.
7. Συμπέρασμα
Η πρώτη γέννηση είναι η παρθενική λάμψη.
Η δεύτερη είναι η δικαίωση της λάμψης.
Ο κόσμος δεν είναι μόνο αρχή,
είναι ανάκτηση της αρχής.
Ο Φάνης είναι το φως που εμφανίζεται χωρίς αντίσταση.
Ο Ζαγρεύς είναι το φως που νικά την αντίσταση.
Ο Φάνης είναι η αγνότητα.
Ο Ζαγρεύς είναι η ωριμότητα.
Ο Φάνης είναι πρωινό.
Ο Ζαγρεύς είναι ξημέρωμα μετά από νύχτα.
Η αλήθεια των Ορφικών είναι καθαρή:
Δεν είμαστε μόνο γεννημένοι.
Είμαστε και αναγεννημένοι.
Και όσο το θυμόμαστε,
ο Φάνης δεν χάνεται ποτέ
και ο Ζαγρεύς δεν διαμελίζεται ξανά.
