Ο Απολλύων (Απολλύων = ο Ολετήρας) είναι όνομα που εμφανίζεται στην Αποκάλυψη (9,11) για να δηλώσει τον «άγγελο της αβύσσου», τον αρχηγό των εντόμων-δαιμόνων που εξέρχονται από το χάος.
Αντιθέτως, ο Απόλλων είναι ένας από τους λαμπρότερους θεούς του ελληνικού πανθέου: ο ήλιος της νόησης, ο ιατρός, ο προφητικός Λόγος, ο αρμονιοποιός.
Το ερώτημα προκύπτει φυσικά:
Τι σχέση έχει ο Απολλύων με τον Απόλλωνα;
Είναι τυχαία η ομοιότητα των ονομάτων ή υπάρχει μια βαθύτερη, αποκαλυπτική σύνδεση;
Ετυμολογική αφετηρία
Η λέξη «Απολλύων» προέρχεται από το ρήμα «απόλλυμι», που σημαίνει καταστρέφω, φθείρω, αφανίζω.
Ετυμολογικά σημαίνει:
ο Ολετήρας, ο Καταστροφέας.
Κατά καιρούς, η ελληνική παράδοση έχει συνδέσει και το όνομα «Απόλλων» με την ίδια ρίζα (απόλλυμι), έστω κι αν η αρχαία ετυμολογία παραμένει αμφισβητούμενη.
Παρότι ο Απόλλων διαθέτει πλήθος ετυμολογικών ερμηνειών, η σύνδεση με την έννοια της «καταστροφής» δεν είναι άγνωστη στην αρχαιότητα.
Επομένως, ο Απολλύων ονομάζει ρητά την ολέθρια ενέργεια,
ενώ ο Απόλλων μπορεί να εμπεριέχει την ίδια ρίζα σε εξαγνισμένη και εξαγιασμένη μορφή.
Ο Απολλύων στην Αποκάλυψη
Στο βιβλίο της Αποκάλυψης (9,11) αναφέρεται:
«Έχουν επάνω τους βασιλιά τον άγγελο της αβύσσου·
το όνομά του στα εβραϊκά είναι Αβαδδών
και στα ελληνικά ονομάζεται Απολλύων.»
Η λέξη «Αβαδδών» στα εβραϊκά σημαίνει κυριολεκτικά «όλεθρος».
Άρα ο Απολλύων εδώ δεν είναι απλώς ένας γλωσσικός παραλληλισμός, αλλά η ίδια η προσωποποίηση της αφάνισης.
Ο Απολλύων άρχει των «ακρίδων» που βασανίζουν αλλά δεν φονεύουν· είναι μια οντότητα εξουσίας μέσα στο χάος.
Ο Απόλλων στην ελληνική θρησκεία
Ο Απόλλων είναι θεός:
-
του Φωτός
-
της Μουσικής
-
της Προφητείας (Δελφοί)
-
της Ιατρικής
-
του Λόγου και της Αρμονίας
Όμως φέρει και μια σκοτεινότερη όψη:
-
Θεός του λοιμού: με τα βέλη του επιφέρει νόσο
-
Θεός του καθαρμού: εξαγνίζει από το μίασμα
Φέρει τις επωνυμίες Σμινθεύς (των ποντικών) και Παρνόπιος (των ακρίδων) — στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς η Αποκάλυψη συνδέει τον Απολλύωνα ακριβώς με τις ακρίδες.
Εδώ διαμορφώνεται η πρώτη ουσιαστική γέφυρα.
Απολλύων – Απόλλων: η πιθανή σύνδεση
Η ομοιότητα των ονομάτων δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη από έναν αναγνώστη ελληνιστικής παιδείας.
Είναι πιθανό ότι η Αποκάλυψη παίζει σκόπιμα με το όνομα του Απόλλωνα,
ως μεταφορική απόρριψη του ελληνικού ηλιακού θεού,
όπως η πρώιμη χριστιανική γραμματεία συχνά δαιμονοποιούσε τους Ολύμπιους.
Όμως, σε βαθύτερο επίπεδο, ο απολλώνιος Λόγος είναι από τη φύση του αμφίσημος:
Ο ίδιος θεός που θεραπεύει,
μπορεί και να επιφέρει νόσο.
Ο ήλιος που χαρίζει ζωή,
μπορεί και να κάψει και να καταστρέψει.
Έτσι, ο Απολλύων ως «ολέθριος Απόλλων» μπορεί να εκφράζει τη σκοτεινή, καύσουσα και καθαρτική όψη του απολλώνιου αρχέτυπου.
Η θεουργική ερμηνεία
Ο Απόλλων είναι ο καθαρός Νους,
το ηλιακό Φως,
η αρμονία της τάξης.
Ο Απολλύων είναι:
-
η καταστροφή του ακάθαρτου
-
ο όλεθρος του παλαιού κόσμου
-
η διάλυση των μορφών ώστε να επανέλθει η Τάξη
Από θεουργική σκοπιά, η καταστροφή αποτελεί προϋπόθεση της αναγέννησης.
Όπως στην αλχημεία:
solve et coagula — διάλυση και ανασύνθεση.
Ο Απολλύων αντιστοιχεί στο solve,
ο Απόλλων στο coagula.
Σε συμβολικό επίπεδο:
-
Απολλύων = κάθοδος στην Άβυσσο
-
Απόλλων = άνοδος στο Φως
Έτσι, οι δύο μορφές μπορούν να ιδωθούν ως δύο πόλοι του ίδιου ηλιακού αρχέτυπου.
Η χριστική διάσταση
Η χριστιανική Αποκάλυψη δεν ονομάζει τον Απολλύωνα τυχαία.
Φαίνεται να επιχειρεί μια επανανοηματοδότηση του απολλώνιου αρχέτυπου.
Αν ο Χριστός είναι ο αληθινός Ήλιος της Δικαιοσύνης,
ο Απολλύων είναι το κατάλοιπο του άκτιστου φωτός
όταν ο άνθρωπος αδυνατεί να το δεχθεί.
Το φως, όταν δεν γίνεται αποδεκτό,
βιώνεται ως όλεθρος.
Ο Απολλύων είναι το φως που λυγίζει μέσα στο χάος,
όταν ο άνθρωπος δεν είναι έτοιμος να ανυψωθεί προς αυτό.
Συμπέρασμα
| Απολλύων | Απόλλων |
|---|---|
| Ολετήρας | Ιατρός |
| Άβυσσος | Φως |
| Διαλύει | Συντάσσει |
| Κάθοδος | Άνοδος |
| Καθαίρει μέσω καταστροφής | Καθαίρει μέσω αρμονίας |
Στην ουσία, δεν πρόκειται για δύο ασύνδετες μορφές,
αλλά για δύο όψεις της ίδιας αρχής.
Ο Απολλύων είναι η απογύμνωση,
η αποδόμηση,
η βίαιη κάθαρση.
Ο Απόλλων είναι η απόδοση νοήματος,
η αρμονία,
η ανάταση.
Χωρίς τον Απολλύωνα,
δεν υπάρχει έδαφος για τον Απόλλωνα.
Η άβυσσος ανοίγει τον δρόμο προς το φως.
Με άλλα λόγια:
ο Απολλύων είναι ο προπομπός του Απόλλωνα —
η καταστροφή που προετοιμάζει τη γέννηση.
Η σύνδεση των δύο μορφών αποκαλύπτει το αρχέτυπο της ηλιακής αναγέννησης:
την κάθοδο στο χάος πριν από την άνοδο στο φως.
