Σκέφτεστε τον Ηρακλή; Τις Θησέα; Τον Αχιλλέα; Ξεχάστε τους. Οι μύθοι τους είναι εποπείες γεμάτες αξιότιμους αγώνες και ηρωικούς θανάτους. Υπάρχει, όμως, ένας ήρωας της ελληνικής μυθολογίας του οποίου η ιστορία δεν είναι επική. Είναι ψυχολογικό θρίλερ. Ένας άνδρας της οράθηκε τόσο βαθιά στην τρύπα της ανθρώπινης ψυχής, που η πράξη του δεν ήταν θανάτωση ενός τέρατος, αλλά η δημιουργία ενός.
Το όνομά του είναι Οιδίποδας. Και εδώ είναι γιατί είναι ο πιο τρομακτικός ήρωας που περπάτησε ποτέ στη γη των μύθων.
Ο Θρύλος σε 30 Δευτερόλεπτα:
Πριν γεννηθεί, το μαντείο των Δελφών προφήτευσε ότι θα σκότωνε τον πατέρα του και θα παντρευόταν τη μητέρα του. Για να αποφύγουν την καταδίκη, οι γονείς του τον εγκατέλειψαν να πεθάνει. Ευτυχώς σώθηκε, μεγάλωσε αγνοώντας την πραγματική του καταγωγή, και κατά λάθος… εκπλήρωσε τη μοίρα του πιστά. Όταν ανακάλυψε την αλήθεια, η μητέρα και σύζυγός του Ιοκάστη αυτοκτόνησε, και αυτός βγάζοντας τα μάτια του, εξορίστηκε ως ένας βεβηλωμένος, καταραμένος πλανόδιος.
Ακούγεται τραγικό. Και όμως, η τρομάρα δεν βρίσκεται στην πλοκή. Βρίσκεται στο υποκείμενο νόημα.
1. Ο Τρόμος της Άγνοιας: Είσαι ο Θύτης και το Θύμα Ταυτόχρονα
Ο Αχιλλέας ήξερε ότι η μάχη θα του κόστιζε τη ζωή. Ο Ηρακλής ήξερε ότι οι άθλοι του ήταν τιμωρία. Ο Οιδίποδας, όμως, δεν ήξερε.
Περπατούσε με την πεποίθηση ότι ήταν ο ηθικός, ο ευφυής, ο σωτήρας της Θήβας (θυμηθείτε τον γρίφο της Σφίγγας). Κόλλησε τα παζλ του πεπρωμένου του με τα δικά του χέρια, πιστεύοντας ότι καταπολεμά ένα ξένο κακό. Η πραγματική φρίκη ξεσπάει τη στιγμή της συνειδητοποίησης: το κάθαρμα που αναζητούσε ήταν ο ίδιος από την αρχή.
Αυτό είναι πιο τρομακτικό από κάθε τέρας. Είναι ο φόβος ότι, παρά τις καλύτερες προθέσεις μας, μπορεί να είμαστε οι αρχιτέκτονες της δικής μας καταστροφής, να τρέφουμε το δηλητήριο που μας σκοτώνει, και να το κάνουμε με ένα αθώο βλέμμα.
2. Το Τέρας που Γεννάς Μέσα Σου: Η Μέδουσα είναι Παιδική Χαρά
Η Μέδουσα μετατράπηκε σε τέρας από εξωτερική κατάρα. Ο Οιδίποδας δημιούργησε το δικό του τέρας από μέσα του. Το τέρας της γνώσης τόσο ανυπόφορης, που η μόνη διέξοδος ήταν να βγάλει τα μάτια του.
Φανταστείτε το βάρος: Η αγάπη για τα παιδιά του, που ήταν και τα αδέρφια του. Η στοργή για τη γυναίκα του, που ήταν και η μητέρα του. Κάθε γλυκιά ανάμνηση μεταμορφώνεται αμέσως σε ένα βλέφαρο φρικιαστικό, μολυσμένο από μια αθέλητη αμαρτία. Το τέρας δεν είναι ένα φυσικό ον που να μπορείς να πολεμήσεις με ξίφος. Το τέρας είναι η δική σου συνειδητοποιημένη πραγματικότητα. Και πώς πολεμάς την πραγματικότητα;
3. Ο Κατάσκοπος στην Πρώτη Γραμμή του Εαυτού σου
Ο μύθος του Οιδίποδα είναι μια τεράστια, τραγική ειρωνεία. Ήταν ο άνθρωπος που λύθηκε ο γρίφος της Σφίγγας («Ποιος έχει μια φωνή και γίνεται ολοένα και πιο αδύναμος;» – «Ο Άνθρωπος»), αλλά απέτυχε να λύσει το δικό του μυστήριο.
Αυτό τον καθιστά τον απόλυτο κατάσκοπο στην πιο απρόσιτη από όλες τις εχθρικές territories: την ίδια του την ταυτότητα. Όλη η ιστορία είναι μια αγωνία μυστηρίου, όπου ο ντετέκτιβ ανακαλύπτει ότι ο δολοφόνος είναι ο ίδιος. Αυτός είναι ο υπέρτατος φόβος: ότι ο μεγαλύτερος εχθρός που έχουμε να φοβηθούμε κρύβεται κάτω από το δέρμα μας.
4. Η Κατάρα που Δεν Μπορείς να Ξεφύγεις: Το Λάθος των Θεών ή το Λάθος Σου;
Οι περισσότεροι ήρωες πολεμούν μια εξωτερική κατάρα. Ο Οιδίποδας πολεμάει την ίδια του την ουσία. Η μοίρα του δεν ήταν απλώς μια ποινή. Ήταν ένα σφάλμα στο λογισμικό της ύπαρξής του, ένα παράδοξο από τη στιγμή της γέννησής του.
Αυτό εγείρει το πιο ανησυχητικό ερώτημα: Πόσο από την τύχη μας είναι γραμμένο από τους θεούς και πόσο από τα χέρια μας, ακόμα και αν αγνοούμε το σενάριο; Ο Οιδίποδας κάνει ό,τι μπορεί για να αποφύγει το πεπρωμένο του, και ακριβώς οι πράξεις του τον οδηγούν σε αυτό. Είναι η ανθρώπινη κατάσταση σε μια φρικιαστική, υπερβολική χρήση: η αίσθηση ότι τρέχουμε προς έναν προορισμό που ίσως μισούμε, με ταχύτητα που εμείς οι ίδιοι ελέγχουμε.
Συμπέρασμα: Γιατί Ο Οιδίποδας Μας Τρομάζει Ακόμα
Ο Οιδίποδας είναι τρομακτικός όχι γιατί είναι διαφορετικός από εμάς, αλλά γιατί είναι η υπερβολική μας εκδοχή.
Είναι ο ενσαρκωμένος φόβος ότι:
-
Μπορεί να κάνουμε ένα λάθος που θα μας ορίσει για πάντα.
-
Μπορεί να αγαπάμε κάποιον που, από μια άλλη σκοπιά, είναι “απαγορευμένος”.
-
Η αναζήτηση της αλήθειας για το ποιοι είμαστε, μπορεί να είναι η πιο οδυνηρή πράξη όλων.
-
Η πιο μεγάλη μάχη δεν είναι εναντίον των Κυκλώπων ή της Χίμαιρας. Είναι εναντίον της άγνοιάς μας και των άθελων παθών μας.
Ο Ηρακλής σκότωνε τέρατα. Ο Οιδίποδας μας διδάσκει το πιο τρομακτικό μάθημα: ότι το πιο επικίνδυνο τέρας, το μόνο που πραγματικά δεν μπορούμε να δραπετεύσουμε, βρίσκεται ακριβώς μέσα μας. Και αυτός είναι ο λόγος που ο μύθος του χτυπά ακόμα τόσο βαθιά, τόσες χιλιάδες χρόνια μετά.
